१० पेक्षा अधिक ठिकाणी वेदना ? ही फाइब्रोमायाल्जिया असू शकते
फायब्रोमायाल्जिया ही एक दीर्घकालीन स्थिती आहे, ज्यामध्ये संपूर्ण शरीरात स्नायूंमध्ये आणि मऊ ऊतींमध्ये पसरलेली वेदना जाणवते. ही वेदना मान, खांदे, पाठ, कंबरेचा भाग, हात व पाय अशा अनेक ठिकाणी असते. या स्थितीमध्ये रुग्णाला सतत थकवा, झोप न येणे, लक्ष केंद्रित करण्यात अडचण (जी “फायब्रो फॉग” म्हणून ओळखली जाते), डोकेदुखी आणि मूडमध्ये बदल जाणवू शकतो. फायब्रोमायाल्जिया होण्याचे नेमके कारण माहित नाही, पण मेंदूमध्ये वेदना प्रक्रिया वेगळी होऊन वेदना जास्त तीव्रतेने जाणवतात, असे मानले जाते. ताण, संसर्ग, शारीरिक/मानसिक आघात, आणि अनुवंशिकता हे घटक यासाठी कारणीभूत ठरू शकतात.
ही स्थिती महिलांमध्ये अधिक प्रमाणात दिसून येते आणि साधारणतः ३० ते ६० वयोगटात निदान होते, पण कोणत्याही वयात होऊ शकते. निदान प्रामुख्याने रुग्णाच्या लक्षणांवर आधारित असते – तीन महिन्यांपेक्षा जास्त काळ पसरलेली वेदना आणि विशिष्ट ठिकाणी जास्त वेदना जाणवणे. फायब्रोमायाल्जियासाठी कोणतीही खास तपासणी नाही, त्यामुळे निदान करणे कठीण असते.
उपचारांचा उद्देश लक्षणांवर नियंत्रण ठेवणे आणि जीवनमान सुधारणे असा असतो. यामध्ये औषधोपचार, फिजिओथेरपी, नियमित व्यायाम, तणाव नियंत्रण, आणि जीवनशैलीत बदल यांचा समावेश असतो. फायब्रोमायाल्जिया जीवघेणा नसला तरी दैनंदिन आयुष्यावर आणि मानसिक आरोग्यावर मोठा परिणाम करू शकतो, म्हणून जागरूकता आणि सहकार्य अत्यंत गरजेचे आहे.
फक्त ‘हेल्थ कम्यून’वर! फायब्रोमायाल्जिया बद्दल डॉ. संदीप कंसुरकर यांच्याशी खास संवाद — फक्त मराठीत!
